.."να γεννηθούμε στο χυμό του εμείς πιο νέοι"..

Αφιερωμένη στη Ντάνα μου

Ο ΛΩΤΟΣ

Το δέντρο λωτός βρίσκεται, κυρίως, στην Αφρική αλλά και στην Ελλάδα κι οι καρποί του, όπως αναφέρει ο Ιστορικός Ηρόδοτος, ήταν γλυκύτατοι σαν χουρμάδες, τρώγονταν πολύ ευχάριστα και ήταν και μεθυστικοί. Ο ι Αιγύπτιοι θεωρούσαν αυτούς τους καρπούς σαν «καρπούς του παραδείσου».

O λωτός είναι γένος φυτών που ανήκει στην οικογένεια εβενίδες (Ebenaceae). To γένος διόσπυρος (Diospyros) περιλαμβάνει γύρω στα 200 είδη των τροπικών κυρίως περιοχών και ελάχιστα των εύκρατων. Ευδοκιμούν σε όλα τα εδάφη, προτιμούν όμως τα ηλιόλουστα και ζεστά μέρη. Τα περισσότερα είδη είναι διακοσμητικά με εδώδιμο καρπό και πολύτιμο ξύλο (έβενος), το οποίο είναι μαύρο και πολύ ανθεκτικό.

Τα άνθη είναι μονογενή ή διγενή. Ο καρπός είναι σαρκώδης ράγα, χυμώδης με χρώμα ξανθό, πορτοκαλί, κόκκινο ή κυανόμαυρο. Πολλαπλασιάζονται με σπέρματα.


Άλλα είδη

Υπάρχουν αρκετά εξωτικά είδη.

* Διόσπυρος ο κακί (Diospyros kaki). Είναι ιθαγενές της Κορέας και της Ιαπωνίας και τρώγεται υπερώριμος. Στη χώρα μας καλλιεργείται σε μικρότερη κλίμακα, ιδίως στα Επτάνησα και στην Κρήτη.

* Διόσπυρος ο βιργινιανός (Diospyros virginiana), ιθαγενής της Βόρειας Αμερικής.

* Διόσπυρος ο έβενος (Diospyrus ebenum), δασικό δέντρο, ιθαγενές της Σρι Λάνκα, το οποίο είναι ενδιαφέρον για το πολύτιμο ξύλο του, τον έβενο.

Υπάρχει επίσης το γένος λωτός της οικογένειας χεδρωπά, το οποίο περιλαμβάνει ποώδη και τρίφυλλα φυτά.


Ο Θεόφραστος μιλά γιά έναν "διόσπυρο" που η περιγραφή του αντιστοιχεί απόλυτα μ' αυτή του δικού μας σήμερα.

Το έφεραν πρώτοι στη δύση, Ισπανοί θαλασσοπόροι από την Άπω Ανατολή.
Οι λωτοί που έφαγαν οι σύντροφοι του Οδυσσέα δεν έχει ξεκαθαριστεί τι ακριβώς φυτό ήταν. Πάντως σίγουρα δεν είναι οι ίδιοι που έφεραν οι Ισπανοί.

Η όχι τόσο μεγάλη εξάπλωση του, οφείλεται μάλλον στο γεγονός ότι τα φυτά που ήρθαν στην Ευρώπη ανήκαν στις στυφές ποικιλίες , δηλ. τρώγονται μόνο όταν ωριμάσουν πολύ καλά και μετά την πλήρη ωρίμανση συντηρούνται για πολύ λίγο χρονικό διάστημα, (υπάρχουν και μη στυφές ποικιλίες που τρώγονται όπως το μήλο).

Οργανωμένες καλλιέργειες λωτού στην Ελλάδα είναι ελάχιστες, η καλλιέργεια του περιορίζεται σε μεμονωμένα φυτά μέσα σε οπωρώνες και σε μικρούς κήπους, περισσότερο ως καλλωπιστικά φυτά.
Κυρίως τρώγεται νωπός, στη δε Ανατολή ο καρπός τρώγεται πολύ και ως αποξηραμένος. Στη μεταποίηση χρησιμοποιείται για παρασκευή χυμού, αλκοολικού ποτού, (στην Ιαπωνία χρησιμοποιείται στην παρασκευή του sake).

Ο καρπός έχει πολύ βιταμίνη C, σίδηρο, δεν έχει καθόλου λιπαρά και είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες.

Είναι φυλλοβόλο φυτό και οι κοκκινοπορτοκαλί καρποί του, που παραμένουν για ωρίμανση πάνω στο δέντρο μετά την πτώση των φύλλων του το φθινόπωρο, κάνουν την εικόνα του πολύ εντυπωσιακή.

ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΩΝ ΛΩΤΟΦΑΓΩΝ

Σε λίγο ξέσπασε φοβερή καταιγίδα. Ο Βοριάς φυσούσε δαιμονισμένα, κατάμαυρα σύννεφα σκέπασαν τον ουρανό και τεράστια κύματα σηκώθηκαν. Ο Οδυσσέας με τους άντρες του κατάφεραν να φτάσουν σ' ένα ακρογιάλι όπου παρέμειναν δύο μερόνυχτα. Όταν η καταιγίδα κόπασε, ξεκίνησαν πάλι. Το ταξίδι συνεχιζόταν ήρεμα και θα έφταναν στην Ιθάκη, αν στον κάβο Μαλιά, το γνωστό ακρωτήρι της Λακωνίας, δεν τους παρέσυραν ο Βοριάς και τα ρεύματα της θάλασσας. Εννιά μερόνυχτα παράδερναν μέσα στ' αγριεμένα κύματα. Τη δέκατη μέρα έφτασαν στο νησί των Λωτοφάγων. Οι κάτοικοι του νησιού αυτού έτρωγαν τα άνθη ή τους καρπούς ενός φυτού, που ονομαζόταν λωτός, από τους οποίους παρασκεύαζαν και ένα είδος κρασιού.
Ο Οδυσσέας έστειλε τρεις συντρόφους να συναντήσουν τους κατοίκους του νησιού. Αυτοί τους δέχτηκαν με χαρά και τους πρόσφεραν το μελιστάλαχτο καρπό τους. Όμως μόλις οι ναύτες τον έβαλαν στο στόμα τους, αμέσως ξέχασαν τη γλυκιά πατρίδα και ήθελαν να μείνουν στο νησί.
Μόλις το κατάλαβε αυτό ο πολυμήχανος Οδυσσέας, τους έσυρε με το ζόρι στα καράβια και τους έδεσε στους πάγκους. Αμέσως διέταξε ν' ανοίξουν τα πανιά και να φύγουν πριν δοκιμάσουν τον καρπό και οι υπόλοιποι ναύτες.

ΟΔΥΣΣΕΙΑ

Ραψωδία ι
Αλκίνου απόλογοι. Κυκλώπεια
Μετάφραση Αργύρη Εφταλιώτη

Μέρες εννιά μάς έδερναν οι φοβεροί οι ανέμοι
μες στα ψαράτα πέλαγα· στις δέκα στα λημέρια
τώ Λωτοφάγων ήρθαμε, που θρέφουνται με τ' άνθια.
Βγήκαμε τότες, και νερό σαν πήραμε από βρύση,
κοντά στα γοργοκάραβα στρώσαν φαγί οι συντρόφοι.
Σα φάγαμε, σαν ήπιαμε, και φράνθηκε η καρδιά μας,
συντρόφους τότες έστειλα να πάνε και να μάθουν
ποιοί ζούσανε σ' αυτή τη γης σιταροφάγοι ανθρώποι,
ποιοκαι διάλεξα νομάτους δυό με κήρυκα μαζί τους.
Πήγανε τότες, ζύγωσαν τους Λωτοφάγους άντρες,
και στους συντρόφους μας αυτοί κακό δε μελετούσαν
κανένα, μόν' τους έδωκαν λωτό ν' απογευτούνε.
Κι όποιος στο στόμα του έβαζε λωτού καρπό μελάτο,
δεν ήθελε πια μήνυμα να στείλη ή να γυρίση,
παρά να μείνουν θέλανε στη γης τώ Λωτοφάγων,
λωτό να τρώνε, γυρισμό πατρίδας λησμονώντας.
Κλαίγανε σαν τους έφερα με το στανιό στα πλοία,
και στα ζυγά αποκάτωθε τους έσυρα δεμένους.
Τούς άλλους τότες φώναξα συντρόφους ν' ανεβούνε
μεμιάς στα γοργοκάραβα, μην τύχη και κανένας
γευτή λωτό και γυρισμό πατρίδας λησμονήση.
Κι αυτοί έμπαιναν κι αραδιαστά καθίζανε στους πάγκους,
και τα νερά τ' αφρόασπρα με τα κουπιά βαρούσαν.

Τζίτζιφα ή κινέζικοι χουρμάδες

Δέντρο που φύεται κυριολεκτικά παντού αφού έχει ελάχιστες απαιτήσεις για την καλλιέργειά του. Επιβιώνει σε άνυδρες και αμμώδεις περιοχές και κάθε φθινόπωρο δίνει καρπούς που στη χώρα μας είναι η αλήθεια ότι είναι αρκετά δημοφιλείς με την έννοια ότι δεν χρησιμοποιούνται στην κουζίνα.

Οι μελετητές πιστεύουν πως οι καρποί της λησμονιάς που έφαγαν οι σύντροφοι του Οδυσσέα στην ομώνυμη " Χώρα των Λωτοφάγων" κατά πάσα πιθανότητα ήταν τζίτζιφα αφού ο λωτός, ήρθε στη Μεσόγειο πολύ αργότερα από την εποχή που τοποθετούνται τα ομηρικά έπη.Όπως και οι λωτοί πάντως έτσι και τα τζίτζιφα δεν τρώγονται με τίποτε αν δεν ωριμάσουν και ένδειξη ότι αυτό έχει συμβεί είναι το χρώμα της φλούδας τους. Είναι έτοιμα προς βρώσιν όταν αποκτούν ένα σκούρο πορτοκαλί προς καφέ χρώμα και η φλούδα έχει σχεδόν αποκολληθεί από τον καρπό.

Lotus

The lotus rises through the murky waters of ponds and lakes yet, when it blooms, it floats upon the surface, its petals shining and untainted by the mud from which it emerged. In the scriptural language and sacred poetry of Hinduism and Buddhism, the lotus perfectly embodies the soul, rising up through the murkiness of worldly experience until it reaches the surface of the spiritual realm and blooms, vibrant and pure, free from all taint and attachment.

The lotus is so fundamental to the spiritual language of Yoga that it has become a technical term. The word "lotus" is used interchangeably with the word chakra referring to the spinning wheels of spiritual energy located along the spinal axis. While the lotus can refer to any of the chakras, it is most especially associated with the radiant white-gold crown chakra.

More than metaphor, referring to the crown chakra as a white lotus is a good description. It is a variation of the experience that I have called the Golden Ocean. The experience is of a shining golden-whiteness, radiating outward from a living central point. It seems to flow outward, like water, or like a thousand white petals surging with life and renewing themselves while, at the same time, remaining utterly self-contained and at rest.


Ο Λωτός σύμβολο του ανατέλλοντος ηλίου

Ο Λωτός, σαν λουλούδι ήταν γνωστός στους ινδούς από πάρα πολύ παλιά. Είχαν, δε, τέτοια αγάπη γι αυτό το φυτό που παρίσταναν τους θεούς τους που γεννιόταν πάνω σε άνθη λωτού.
Από τις Ινδίες ταξίδεψε ο λωτός και πέρασε στο Θιβέτ κι από κει στην Κίνα κι αργότερα έφτασε και ως την Αίγυπτο.

Στους Αιγύπτιους έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στην αρχιτεκτονική γιατί, η χάρη και η κομψότητα του φυτού, δώσανε πολλές εμπνεύσεις στους αρχιτέκτονες της εποχής. Πολλά από τα κιονόκρανα των φαραωνικών ναών παρίσταναν άνθη ή κάλυκα λωτού αλλά και σε πολλά χρυσά κοσμήματα ή περιδέρια εμφανίζονταν τέτοια άνθη.

Και στην ποίησή τους, όμως, είχε επίδραση, ακόμα και στη Θρησκεία τους όπως ο λωτός ήταν το σύμβολο της μετενσάρκωσης. Γι αυτούς θεωρείτο «το σύμβολο του ανατέλλοντος ηλίου». Οι μακριές, όμως, ξηρασίες στην Αίγυπτο και οι διάφορες πλημμύρες, τελικά, εξαφάνισαν αυτό το είδος.

Σαν φυτό ο Λωτός ανήκει στην οικογένεια των λωτιδών που κι αυτοί ανήκουν στην οικογένεια των αγγειοσπέρμων. Είναι ποώδες φυτό και περιλαμβάνει γύρω στα 100 είδη ετησίων ή πολυετών φυτών, ποών ή θάμνων.
Εδώ, στην Ελλάδα υπάρχουν 13 αυτοφυή είδη.

Ένα απ’ αυτά είναι ο λωτός ο διανθής που φυτρώνει, κυρίως, στα λιβάδια της Ηπείρου. Ενώ ο λωτός ο εδώδιμος συναντιέται σ’ όλη την Ελλάδα κι ονομάζεται: γαργαζουλιά ή μοσχοκερατιά (Θήρα), νερατζούρα (Ζάκυνθος). Οι χλωροί σπόροι αυτού του είδους τρώγονται.

Κι ο λωτός, όμως, ο κερατιοφόρος είναι πολύ γνωστός σ’ όλη την Ελλάδα. Είναι το αγριοτριανταφύλλι ή αγριοστροφύλλι που φυτρώνει στους κάμπους και στους αγρούς και είναι πολύ χρήσιμος στην κτηνοτροφία.


Αγριοστροφύλλι

Μικρό φυτό που το συναντούμε αυτοφυές στην Ελλάδα. Ωστόσο, καλλιεργείται και για την κτηνοτροφία σε άλλες χώρες, μια που έχει για τα ζώα περισσότερες θρεπτικές κι υγιεινές ιδιότητες από το συνηθισμένο τριφύλλι. Είναι χαμηλό φυτό, φτάνοντας μέχρι 40 πόντους ύψος και βγάζει ένα φύλλο χωρισμένο στα τρία, όπως το τριφύλλι, μόνο που είναι πιο βαθιά τα χωρίσματα. Τα λουλούδια του είναι κίτρινα, όμοια κι αυτά με του τριφυλλιού, αφού ανήκουν στην ίδια οικογένεια. Οι βλαστοί του είναι, αντίθετα με του τριφυλλιού τριχωτοί. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούμε τα βλαστάρια με τις ανθισμένες κορυφές για να φτιάξουμε "τσάϊ" (30 γρμ. σ' ένα λίτρο νερού) που θεωρείται ένα πολύ καλό ορεκτικό για αδύναμους οργανισμούς κι εξαιρετικό αντισπασμωδικό σε άτομα που υποφέρουν από βρογχίτιδες με έντονο βήχα. Δεν έχει σχέση με το καρποφόρο δέντρο που ονομάζεται κι αυτό Λωτός.


Οι Στίχοι Αυτοί...

Οι στίχοι αυτοί μπορεί και να είναι οι τελευταίοι
οι τελευταίοι στους τελευταίους που θα γραφτούν

Γιατί οι μελλούμενοι ποιητές δε ζούνε πια
αυτοί που θα μιλούσανε πεθάναν όλοι νέοι

Τα θλιβερά τραγούδια τους γενίκανε πουλιά
σε κάποιον άλλο ουρανό που λάμπει ξένος ήλιος

Γένικαν άγριοι ποταμοί που τρέχουνε στη θάλασσα
και τα νερά τους δεν μπορείς να ξεχωρίσεις

Στα θλιβερά τραγούδια τους φύτρωσε ενας λωτός
να γεννηθούμε στο χυμό του εμείς πιο νέοι.

Αναγνωστάκης Μανώλης


Paraponemena Logia

Αυτον τον κοσμο τον καλο

The Rose - George Zamfir