Κυριακή 1 Ιουνίου 2008

Ήλιε μου!! Ήλιε μου!!





















Γιατί μας απειλεί ο φωτοδότης ήλιος

Οι αρχαίοι Ελληνες, οι Βαβυλώνιοι, οι Αιγύπτιοι, οι Μάγια, όπως και οι περισσότεροι από τους αρχαίους λαούς είχαν θεοποιήσει τον Ηλιο, αναγνωρίζοντας ίσως και από διαίσθηση τη μεγάλη σημασία που έχει στην εμφάνιση και εξέλιξη της ζωής στη Γη. Ο Ηλιος δεν είναι μόνο φωτοδότης για μας τους ανθρώπους αλλά και ζωοδότης, και φορέας της ζωογόνου δύναμης του Ηλιου είναι το φως που αυτός εκπέμπει.

Ολη η ενέργεια που ακτινοβολεί ο Ηλιος παράγεται στο κέντρο του, που ονομάζεται πυρήνας. Ο πυρήνας, όπως και τα υπόλοιπα τμήματα του Ηλιου, αποτελούνται από αέρια, κυρίως υδρογόνο (70%) και ήλιο (25%). Στον πυρήνα του Ηλιου 500 εκατομμύρια τόνοι υδρογόνου μετατρέπονται κάθε δευτερόλεπτο σε ήλιο και η θερμότητα που εκλύεται από αυτή την αντίδραση διατηρεί μια θερμοκρασία 15 εκατομμυρίων βαθμών Κελσίου. Το θερμό αέριο του πυρήνα εκπέμπει φωτόνια (τα σωματίδια από τα οποία αποτελείται το φως), όπως ακριβώς συμβαίνει και με το νήμα μιας ηλεκτρικής λάμπας. Τα φωτόνια αυτά διαδίδονται προς την επιφάνεια του Ηλιου και από εκεί προς το Διάστημα και τη Γη. Επειδή μεταξύ Ηλιου και Γης το διάστημα είναι πρακτικά κενό, τα φωτόνια φθάνουν στη Γη χωρίς να υποστούν ουσιαστικές μεταβολές.






Οι ιδιότητες του φωτός εξαρτώνται από το μήκος κύματος, που συνήθως το μετράμε σε νανόμετρα: ένα νανόμετρο (nm) είναι το ένα δισεκατομμυριοστό του μέτρου. Με το μάτι μας βλέπουμε μόνο φως που έχει μήκος κύματος από 400 nm (που το αντιλαμβανόμαστε κόκκινο) ως 750 nm (που το αντιλαμβανόμαστε ιώδες, δηλαδή βαθύ βιολετί). Αυτή η περιοχή μηκών κύματος ονομάζεται οπτική περιοχή. Φωτόνια που έχουν διαφορετικό μήκος κύματος δεν είναι ορατά με το ανθρώπινο μάτι, γίνονται όμως αντιληπτά με άλλους τρόπους. Φωτόνια με μήκος κύματος από 750 ως 100.000 nm λέμε ότι βρίσκονται στην υπέρυθρη περιοχή (δηλαδή «πέρα» από το κόκκινο) και γίνονται αντιληπτά από τη θερμότητα που εναποθέτουν στο σώμα μας ή σε διάφορα αντικείμενα. Στην καθημερινή ζωή έτσι αντιλαμβανόμαστε, π.χ., ότι ένα ηλεκτρικό σίδερο ή ένα σώμα του καλοριφέρ είναι ζεστά χωρίς να τα αγγίξουμε.

Φωτόνια με μήκος κύματος από 10 ως 400 nm λέμε ότι βρίσκονται στην υπεριώδη περιοχή (δηλαδή «πέρα» από το βιολετί) και δύσκολα γίνονται αντιληπτά από το σώμα μας, μπορούμε όμως να τα ανιχνεύσουμε με άλλους τρόπους, π.χ. με ένα φωτογραφικό φιλμ ή με ένα φασματοφωτόμετρο. Τέλος, φωτόνια με μήκος κύματος από 0,1 ως 100 nm βρίσκονται στην περιοχή των ακτίνων Χ. Η δυσκολία που έχουμε να αντιληφθούμε το υπεριώδες φως και τις ακτίνες Χ χωρίς βοηθητικά όργανα κάνει τα φωτόνια αυτών των περιοχών επικίνδυνα για τη ζωή μας: μπορούμε να δεχθούμε μεγάλες δόσεις χωρίς να το καταλάβουμε και, όταν τα συμπτώματα γίνουν τελικά αντιληπτά, συνήθως η ζημιά είναι ανεπανόρθωτη: στην καλύτερη περίπτωση εγκαύματα και στη χειρότερη ορισμένες μορφές καρκίνου.

Το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό φωτονίων που εκπέμπει ο Ηλιος βρίσκεται στην οπτική και στην υπέρυθρη περιοχή. Μικρό μόνο μέρος βρίσκεται στην υπεριώδη και ακόμη μικρότερο στις ακτίνες Χ. Ολα τα φωτόνια της περιοχής των ακτίνων Χ απορροφούνται από τα αέρια της ατμόσφαιρας, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της επικίνδυνης υπεριώδους ακτινοβολίας απορροφάται από το όζον, ένα αέριο που αποτελείται από τρία άτομα οξυγόνου.





Το προστατευτικό στρώμα του όζοντος περιβάλλει ολόκληρο τον πλανήτη μας και βρίσκεται στη στρατόσφαιρα, σε ύψη κυμαινόμενα μεταξύ 15 και 35 χιλιομέτρων πάνω από τη θάλασσα. Το στρώμα του όζοντος πιστεύεται ότι δημιουργήθηκε στη σημερινή μορφή του περίπου πριν από 3 δισεκατομμύρια χρόνια και από τότε ως και σήμερα η ατμόσφαιρα της Γης αποτελείται από 78% άζωτο, 21% οξυγόνο και ίχνη από πολλά άλλα αέρια, ένα εκ των οποίων είναι και το όζον. Ειδικά το όζον είναι τόσο λίγο, ώστε αν μεταφέραμε όλα τα μόριά του, συμπιέζοντάς τα, κάτω στο έδαφος, τότε το στρώμα που θα δημιουργούσαμε θα κάλυπτε όλη τη Γη σε πάχος μόλις 3 χιλιοστών του μέτρου! Παρά τη μικρή του ποσότητα, το όζον έχει μεγάλη σημασία, επειδή απορροφά έντονα την υπεριώδη Β ακτινοβολία του Ηλιου (με μήκος κύματος 280-320 nm). Η ακτινοβολία αυτή έχει έντονη βιολογική δράση και, αν φθάσει ως την επιφάνεια της Γης, μπορεί να προξενήσει σημαντικές βλάβες στη βιόσφαιρα.
Το ΒΗΜΑ, 28/07/1996

El vals de las mariposas

Nana Mouskouri & Julio Iglesias- La Paloma